Cách dùng Hạt Dành Dành nấu Xôi

Hạt dành dành, công dụng và cách dùng nấu xôi

Hạt dành dành tên latin là Gardenia Jasminoides Ellis, là một cây thuộc họ cà phê. Một cây nhỏ thân cao chừng 1,5 - 2m, lá hình bầu dọc nhẵn và xanh thẫm. Hoa mọc đơn độc ở đầu cành, màu trắng, rất thơm; cuống có 6 cạnh hình như cánh. Đến cuối hè đầu thu, cây cho thu hoạch quả. Quả dành dành có hình quả trám nhưng có cạnh khía dọc theo thân. Khi quả già, chín ta thu hái, bỏ cuống, phơi khô để dùng.

Quả dành dành

Thành phần hóa học của hạt dành dành

Trong hạt dành dành có chứa geniposid, gardenosid, shanzhisid, gardosid, geniposidic acid gardenin, crocin-l, n-crocetin, scandosid methyl ester. Còn có nonacosane, b-sitosterol, D-mannitol; tanin, dầu béo, pectin. Vị của dành dành đắng nhẹ, tính lạnh; có tác dụng thanh nhiệt, lợi tiểu, chỉ huyết, mát huyết, tiêu viêm. Gardenin có tác dụng ức chế đối với sắc tố mật trong máu, làm cho nó giảm bớt xuống, nên được dùng để trị bệnh hoàng đản. Nước sắc Dành dành cũng có tác dụng kháng khuẩn đối với một số vi trùng.

Công dụng của hạt dành dành

Quả thường dùng nhuộm màu vàng, nhất là để nhuộm thức ăn vì sắc tố của dịch quả không có độc. Trong y dược, dành dành dùng trị bệnh gan, vàng da; ngoại cảm phát sốt, khó ngủ; viêm kết mạc mắt, loét miệng, đau răng; hoa thơm dùng làm dịu, chữa đau mắt, đau tử cung. Ở Trung Quốc, người ta còn dùng vỏ rễ làm thuốc đòn ngã, lại làm thuốc cầm máu, trị bệnh nôn ra máu, chảy máu cam. Ở Ấn Độ, người ta cho là cây Dành dành có tác dụng phòng bệnh phát lại định kỳ, tẩy nhẹ, trị giun, chống co thắt; dùng ngoài để sát trùng, rễ Dành dành được dùng trị chứng khó tiêu và các chứng rối loạn thần kinh.

Hạt dành dành

Cách dùng hạt dành dành nấu xôi

Hạt dành dành có khả năng tạo màu vàng rất đẹp. Tuy nhiên do là màu hữu cơ tự nhiên nên cách lấy màu hạt dành dành ta cần một số lưu ý.

Về lượng dùng: Chỉ cần 1 lượng nhỏ dành dành, tức là 4 - 5 quả là có thể đồ được 1kg gạo xôi có màu vàng đẹp. Trung bình để đồ 2kg gạo, ta nên dùng khoảng 25g hạt khô. Dùng nhiều hơn hay ít hơn đều có thể được, bởi sách vàng của hạt dành dành dù nhạt hay đậm đều có nét thẩm mỹ riêng.

Hai cách lấy màu hạt dành dành

Cách 1: Dùng hạt dành dành hòa nước ngâm gạo rồi đồ xôi, cách này cho màu sắc nhạt và xôi chín thường ngả màu vàng xanh cốm. Cách này tuy màu vẫn đẹp nhưng chưa bộc lộ hết được vẻ đẹp của hạt dành dành. Đặc điểm của phương pháp này là: gạo lúc ngâm nước hạt dành dành thì vàng óng đẹp, nhưng khi nấu chín thì màu lại bị tối.

Cách 2: Dùng nước cốt hạt dành dành, trộn đều với gạo đã ngâm nước lã rồi đồ. Đây là cách tiết kiệm và cho lên màu vàng đẹp hơn. 

Đặc điểm cách này là: khi trộn nước cốt với gạo đã ngâm, ta chưa nhìn thấy màu sắc rõ rệt, phải đợi khi đồ xôi chín mới lên màu.

Cụ thể cách 2 tiến hành như sau: 

1. Với 2 kg gạo, ta đem gạo ngâm nước trắng trước cho mềm, gạo cần ngâm khoảng 6-7 tiếng, sau đó vớt ra để ráo nước. 
2. Lấy khoảng 20-25g hạt dành dành khô (ước chừng bằng cách chia gói 100g làm 5 phần, lấy 1 phần), cho vào 1 bát con nước (chỉ 1 bát là đủ) dùng tay bóp kỹ để hạt khô tiết ra màu vàng, sau khi bóp kỹ cần lọc cẩn thận, tránh cặn còn sót trong nước cốt. 
3. Tiến hành trộn đều 1 bát nước cốt cùng 2 kg gạo, sau đó tiến hành đồ xôi luôn.

   

   Sử dụng Hạt Dành Dành nấu xôi

Thành phẩm xôi có màu vàng tươi, đẹp hấp dẫn, chín mềm, ngon miệng, hương thơm đặc trưng của xôi nếp, không có bất cứ vị lạ như trường hợp nấu bằng nghệ vàng.

Hạt dành dành mua ở đâu ?

Hạt dành dành có hai loại: loại dùng để nấu xôi và chế biến món ăn là loại cao cấp, tại Hà Nội Hạt dành dành chất lượng cao có bán tại địa chỉ: 

Số nhà 12, ngõ 33 phố Chùa Láng, Hà Nội, điện thoại: 0914.023.831, (gặp Vân)

Trên đây là cách nấu xôi với hạt dành dành, xem thêm cách lấy màu lá cẩm